Co zrobić w razie zatrzymania przez policję? Jak się zachować, gdy zostaniemy zatrzymani na ulicy? Na te pytanie postanowili odpowiedzieć prawnicy z Uniwersytetu Wrocławskiego i przygotowali szczegółowy poradnik obejmujący zasady postępowania w przypadku zatrzymania przez funkcjonariuszy.
Policjanci mają prawo wylegitymować dowolną osobę w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń. Osoba legitymowana ma z kolei prawo poznać podstawę prawną takiego działania oraz jego przyczynę. Może również wymagać do funkcjonariusza podania imienia, nazwiska i stopnia. Warto zaznaczyć, że brak możliwości ustalenia tożsamości osoby legitymowanej jest podstawą do zatrzymania po popełnieniu wykroczenia, dlatego istotne jest, by zawsze posiadać przy sobie dokument tożsamości.
Niezależnie od wszystkiego, podstawą do zatrzymania może być też umyślne niestosowanie się do poleceń wydawanych na podstawie prawa przez funkcjonariusza Policji lub Straży Granicznej – zgodnie z prawem jest to wykroczenie.
Co zrobić po zatrzymaniu przez policję - INSTRUKCJA POSTĘPOWANIA przygotowana przez prawników z Uniwersytetu Wrocławskiego:
W przypadku zatrzymania przede wszystkim zapytaj, z jakiego powodu zostałaś/zostałeś zatrzymana/y.
Jeżeli zostałaś/zostałeś zatrzymany z powodu rzekomego popełnienia wykroczenia, to:
- Powiedz, że Policja musi poinformować Cię o przyczynach zatrzymania i o przysługujących uprawnieniach oraz wysłuchać Cię (art. 46 § 1 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Pamiętaj, zanim coś powiesz, najpierw proś o telefon do adwokata lub radcy prawnego, następnie zaczekaj aż prawniczka/prawnik przyjedzie do Ciebie.
- Masz prawo odmówić przyjęcia mandatu, gdyż masz prawo obrony przed Sądem (jeżeli przyjmiesz mandat, to obrona przed Sądem będzie w zasadzie niemożliwa).
- Powiedz, że Policja musi sporządzić protokół zatrzymania. Musisz otrzymać jego kopię (art. 46 § 2 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia).
- Żądaj, by o Twoim zatrzymaniu powiadomiono osobę Ci najbliższą (rodzina, przyjaciel, narzeczona, narzeczony – art. 46 § 3 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Zapisz sobie ich numer np. na przedramieniu.
- Żądaj rozmowy telefonicznej z adwokatem lub radcą prawnym (art. 46 § 4 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia). Zapisz sobie ich numer np. na przedramieniu. Możesz też liczyć na prawników z Uniwersytetu Wrocławskiego. Najlepiej najpierw zadzwoń od razu do Rzecznika ds. równego traktowania i przeciwdziałania dyskryminacji na Uniwersytecie Wrocławskim. Ten numer jest czynny 24h: 697 773 235. Zapisz sobie też numer telefonu do przynajmniej jednego z prawników z listy UWr - listę znajdziesz TUTAJ.
- Pamiętaj, że czas zatrzymania liczy się od chwili ujęcia i nie może przekroczyć 24 godzin, chyba że zachodzą podstawy do zastosowania wobec zatrzymanego postępowania przyspieszonego, wtedy ten czas wynosi 48 godzin (art. 46 § 5 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia).
- Pamiętaj, że zatrzymanemu przysługuje zażalenie na zatrzymanie do sądu, które należy złożyć w terminie 7 dni.
- Pamiętaj, że w razie uznania zatrzymania za niewątpliwie niesłuszne służy Ci odszkodowanie.
Jeżeli zarzucane Ci jest przestępstwo, to masz prawo do:
- Informacji o przyczynie zatrzymania i do bycia wysłuchanym (art. 244 § 2 kodeksu postępowania karnego).
- Złożenia lub odmowy złożenia oświadczenia w swojej sprawie (art. 244 § 3 kodeksu postępowania karnego). Pamiętaj, zanim coś powiesz, najpierw poproś o telefon do adwokata lub radcy prawnego, następnie zaczekaj aż prawniczka/prawnik przyjedzie do Ciebie.
- Niezwłocznego kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym i bezpośredniej z nim rozmowy (art. 245 § 1 kodeksu postępowania karnego). Zapisz sobie ich numer np. na przedramieniu.
- Jeżeli nie znasz wystarczająco języka polskiego, masz prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza (art. 72 § 1 kodeksu postępowania karnego).
- Otrzymania odpisu protokołu zatrzymania (art. 244 § 3 kodeksu postępowania karnego).
- Zawiadomienia osoby najbliższej lub innej wskazanej osoby, jak również uczelni. Kontakt: Rzecznik ds. równego traktowania i przeciwdziałania dyskryminacji na UWr 697 773 235 (art. 245 § 2 kodeksu postępowania karnego). Tu również możesz liczyć na pomoc prawników UWr.
- Jeżeli nie jesteś obywatelem polskim, masz prawo do kontaktu z urzędem konsularnym lub z przedstawicielstwem dyplomatycznym państwa, którego jest obywatelem.
- Prawo do wniesienia do sądu zażalenia na zatrzymanie w terminie 7 dni od dnia zatrzymania (art. 246 § 1 kodeksu postępowania karnego).
- Prawo do natychmiastowego zwolnienia, jeżeli przyczyny zatrzymania przestały istnieć, albo po upływie 48 godzin od chwili zatrzymania, o ile zatrzymany nie zostanie w tym czasie przekazany do sądu z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. W wypadku przekazania do sądu zatrzymany zostanie zwolniony, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania nie zostanie mu doręczone postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania (art. 248 § 1 i § 2 kodeksu postępowania karnego).
- Dostępu do niezbędnej pomocy medycznej.
