Motywy literackie na maturze 2022. Zobacz, co może być na egzaminie z języka polskiego [MATURA 2022]

Matura 2022 język polski. Motyw literacki

Słownik terminów literackich i gramatycznych definiuje motyw literacki jako najmniejszą cząstkę świata przedstawionego w utworze literackim. Może nim być określona postać, sytuacja, przedmiot czy wydarzenie. Rozróżnia się motywy dynamiczne (świat przedstawiony ulega przemianom, zmienia się), statyczne (postać wprowadzona do fabuły nie zmienia i nie kształtuje otaczającego ją świata) i obiegowe (wędrowne, przechodnie, występują w wielu epokach).

Zobacz koniecznie: Lektury obowiązkowe matura 2022. To trzeba przeczytać na maturę z języka polskiego

Do najpopularniejszych motywów literackich, jakie występują w lekturach szkolnych, możemy zaliczyć m.in. śmierć, cierpienie, samotność, miłość, podróż, dom. W polskiej literaturze, w szczególności romantycznej, istotnym motywem jest walka narodowowyzwoleńcza. Wiele wskazuje na to, że podczas matury z języka polskiego na poziomie podstawowym można spodziewać się zadań związanych z motywami literackimi, szczególnie w zadaniach, gdzie abiturienci muszą wykazać się umiejętnością pisania wypracować: rozprawek, interpretacji, charakterystyki.

Zobacz koniecznie: Matura 2022. Co będzie na maturze 2022 z języka polskiego? [arkusze CKE, zadania, pytania, odpowiedzi]

Matura 2022. Motywy literackie, które trzeba znać. Najpopularniejsze motywy literackie w lekturach

Poniżej przedstawiamy Wam listę najpopularniejszych motywów literackich, które mogą się pojawić na egzaminie z języka polskiego. Przedstawiamy Wam, co kryje się za danym motywem, oraz podajemy przykłady dzieł, w których znajdziecie odniesienia podczas pisania wypracowania na maturze z polskiego.

Czytaj koniecznie: Błąd kardynalny na maturze 2022. Co to jest błąd kardynalny i czy oznacza niezdaną maturę z polskiego? [PRZYKŁADY]

Motywy literackie na maturę 2022 z języka polskiego [LISTA]

1. Motyw arkadii, raju - motyw w utworze literackim, który przywołuje miejsce, gdzie panuje idealna harmonia, ład, spokój i wieczne szczęście. Raj to symbol krainy nieśmiertelności, w której nie ma już cierpienia. Daleko jest również do trosk i męczącego zgiełku miasta. Motyw ten widać przede wszystkim w Biblii, w której fragmentach znajdziecie mnóstwo odniesień do raju. Jest on również obecny w Żywocie człowieka poczciwego Mikołaja Reja, fraszce Nad dom w Czarnolesie Jana Kochanowskiego, a także w Przedwiośniu Stefana Żeromskiego.  Dobrym przykładem opisy miejsca, które daleko od zgiełku daje wytchnienie jest wiersz Arkadia Ernesta Brylla.

2. Motyw buntu - często występujący przede wszystkim w literaturze romantycznej. Bunt jest tu rozumiany jako brak zgody na otaczającą rzeczywistość i warunki stawiane przez rodzinę, środowisko, społeczeństwo, władzę. To sprzeciw przeciwko normom, które godzą w wolność i niezależność jednostki. Motyw ten widać przede wszystkim w utworach Adama Mickiewicza: Dziadach cz. IV i cz. III, Odzie do Młodości. Inne romantyczne dzieło warte uwagi pod tym względem to Kordian Juliusza Słowackiego. Buntownikiem był także Rodion Raskolnikow ze Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego.

3. Motyw cierpienia - w tym przypadku cierpienie jest rozumiane jako ból fizyczny, jak i katusze psychiczne. Mają one często bardzo różne źródło. Cierpiący bohaterowie często są często zdolni do działań, których w normalnej sytuacji by się nie podjęli. Przykładem może być Giaur Byrona, który cierpi z powodu utraty ukochanej i mści się na jej zabójcy. Cierpienia młodego Wertera Goethego to kolejny oczywisty przykład. Tam bohater przeżywa dramat ze względu na nieszczęśliwą miłość. Cierpienia znajdziemy także w Biblii w postaci Hioba, którego dotykają różnego rodzaju nieszczęścia. Warto również w tym kontekście zapoznać się z polską literaturą z okresu II wojny światowej (Inny świat Herlinga Grudzińskiego, Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall), gdzie mowa także o cierpieniu fizycznym.

4. Motyw domu - dom to miejsce spokojne, beztroskie, bezpieczne, w którym panuje harmonia i zawsze chcemy do niego wrócić. Może on także symbolizować rodzinę, a szerzej ojczyznę. Bohaterowie, często będący z dala od domu, często tęsknią za nim. Świetnym przykładem jest choćby sonet Stepy akermańskie Mickiewicza. W Przedwiośniu Żeromskiego pojawia się wizja szklanych domów. Motyw domu jest także widoczny w innym dziele wieszcza, Panu Tadeuszu. Innym przykładem może być Mendel Gdański Marii Konopnickiej, Odyseja Homera, Buszujący w zbożu Sallingera.

5. Motyw miłości - motyw obecny niemal w każdym dziele literackim. To piękne uczucie, które łączy dwoje ludzi, ale jeśli jest t0 miłość niespełniona, potrafi mieć destrukcyjny wpływa na bohatera. Motyw miłości nieszczęśliwej pojawia się zdecydowanie częściej. Najlepszym przykładem jest choćby dzieło Goethego - Cierpienia młodego Wertera. Nieszczęśliwie zakochany jest również Stanisław Wokulski z Lalki Bolesława Prusa. Destrukcyjny wpływ miłości widać choćby w Chłopach Władysława Reymonta. Innym przykładem, jakim można posłużyć się na maturze z języka polskiego, jest Ósmy dzień tygodnia Hłaski, Romantyczność Mickiewicza, a także Romeo i Julia Szekspira. Warto również sięgnąć po poezję takich autorów, jak Konstanty Ildefons-Gałczyński czy Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej.

Zobacz także: QUIZ. Piszesz maturę 2022? To musisz umieć, żeby zdać! Sprawdź, czy dasz radę zebrać 30 procent punktów

6. Motyw matki - często pojawiający się motyw literacki. Zazwyczaj opisuje się matkę jako osobę dobrotliwą, dbającą o bliskich, ciepłą i czułą. Motyw ten odnajdziemy m.in. w Biblii (Maria), Mitologii (bogini Demeter i jej córka) Balladynie Krasińskiego, Granicy Nałkowskiej, Do matki Polki Mickiewicza czy Przedwiośniu Żeromskiego.

7. Motyw miłości do ojczyzny, walki narodowowyzwoleńczej - motyw przede wszystkim kojarzony z romantyzmem, choć warto sięgnąć także po dzieła starożytne (tyrteizm). Bliższe nam przykłady to Reduta Ordona i Konrad Wallenrod Mickiewicza, Bema pamięci żałobny rapsod Cypriana Kamila Norwida. Ojczyzna, przede wszystkim w dziełach romantycznych, to rzecz święta, sprawa, której należy poświęcić życie. Tym bardziej, że w okresie romantyzmu państwo polskie znajdowało się pod zaborami, więc motyw walki o odrodzenie Rzeczypospolitej jest tym silniejszy. Takie patriotyczne odniesienia znajdziemy jednak także w pozytywizmie (Lalka Prusa) czy literaturze II wojny światowej.

8. Motyw podróży - motyw obecny w wielu epokach i dziełach. Od Odysei Homera, przez Boską Komedię Dantego, Don Kichota Miguela de Cervantesa, przykłady romantyczne (Sonety krymskie Mickiewicza, Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego Słowackiego), aż po Małego Księcia de Saint-Exupéry'ego czy Jądro ciemności Josepha Conrada. To nie tylko podróże w geograficznym tego słowa znaczeniu. To także zagłębianie się w otchłań własnego ja, tułanie się po zaświatach, metaforyczna podróż przez życie, poznawanie i odkrywanie.

9. Motyw samotności - jest on obecny od starożytności po współczesność. Samotni byli Antygona Sofoklesa, Konrad z Dziadów Mickiewicza, Raskolnikow ze Zbrodni i kary czy Wokulski z Lalki. Samotność rozumiana jest tutaj nie tylko jako fizyczny brak osób bliskich, ale także jako niezrozumienie, wyalienowanie, czasem nawet celowe, aby móc realizować wielkie plany i własne ambicje (jest to widoczne w Ludziach bezdomnych Żeromskiego, gdzie bohater rezygnuje z miłości, by poświęcić się pracy).

10. Motyw śmierci - kojarzy nam się przede wszystkim ze średniowieczem  motywem danse macabre, czyli tańcem śmierci, w którym uczestniczą wszyscy - od niewolników po królów. Przykładem literackim tego okresu może być Rozmowa Polikarpa ze śmiercią. W zależności od epoki motyw ten jest bardzo różnie rozumiany. We wspomnianym średniowieczu mówiło się o egalitarnym charakterze śmierci. Była ona przedstawiana jako kościotrup z kosą, który nie oszczędzi nikogo. Barok odświeżył starożytny motyw vanitas (Marność nad marnościami i wszystko marność, biblijna Księgi Koheleta). Romantyzm czcił śmierć, jako poświęcenie się sprawie walki o wolność narodu. Zaś przykładem z pozytywizmu może być Siłaczka Żeromskiego, w której bohaterka Stanisława Brzozowska poświęca życie, by nauczać biedotę. Opisy śmierci, nawet dość drastyczne, znajdziemy m.in. w literaturze II wojny światowej (Inny świat Herlinga Grudzińskiego, Malowany ptak Kosińskiego).

Zobacz również: Co będzie na maturze? CKE opublikowała arkusze i odpowiedzi z matematyki, polskiego, angielskiego i innych przedmiotów